Kredyty hipoteczne ze zmiennym oprocentowaniem opartym na stawce WIBOR to produkt bankowy, z którego skorzystało wielu kredytobiorców w Polsce. Przez długi czas były one postrzegane jako bezpieczne i przewidywalne rozwiązanie, zwłaszcza w porównaniu z krytykowanymi już kredytami frankowymi. O czym warto wiedzieć mając na uwadze kredyt hipoteczny z WIBOR? Podpowiemy w tym wpisie.
Sytuacja zmieniła się diametralnie po gwałtownym wzroście stóp procentowych, który rozpoczął się w 2021 roku. W efekcie raty kredytów wzrosły nawet o kilkadziesiąt procent. Wielu kredytobiorców zaczęło analizować, czy zawarte przez nich umowy są zgodne z prawem i czy istnieje możliwość ich zakwestionowania.
W tym artykule przedstawiamy podstawowe informacje dotyczące kredytów opartych o WIBOR. Zwrócimy uwagę na wątpliwości prawne związane z tym wskaźnikiem oraz możliwe kierunki działania, które rozważa coraz więcej kredytobiorców.
Czym jest WIBOR i jak wpływa na kredyt?
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to wskaźnik referencyjny, który przez lata wyznaczał koszt pieniądza na rynku międzybankowym. W praktyce stanowił podstawę do obliczania oprocentowania wielu kredytów hipotecznych – jako zmienny składnik dodawany do stałej marży banku. Stawka WIBOR była publikowana w kilku wariantach (np. 3M, 6M), co oznaczało, że oprocentowanie kredytu mogło być aktualizowane co trzy lub sześć miesięcy.
Problemy zaczęły się w momencie, gdy po okresie rekordowo niskich stóp procentowych, WIBOR gwałtownie wzrósł. A wraz z nim wysokość rat kredytowych. Dla wielu kredytobiorców było to zaskoczeniem, zwłaszcza że przy podpisywaniu umów, często nie informowano ich szczegółowo o ryzyku wynikającym z przyjęcia zmiennego oprocentowania oraz odwołania się do wskaźnika WIBOR.
Kredyt hipoteczny z WIBOR – główne zarzuty
Wraz z istotnym wzrostem wysokości miesięcznych rat, u wielu kredytobiorców zaczęły pojawiać się wątpliwości dotyczące samej konstrukcji kredytów opartych na WIBOR.
Wśród najczęściej podnoszonych zarzutów, formułowanych przez kredytobiorców, znajdują się:
- Brak przejrzystości wskaźnika – konsumenci wskazują, że WIBOR był ustalany nie na podstawie rzeczywistych transakcji, lecz na deklaracjach banków, co rodzi pytania o jego rynkowość i obiektywność.
- Nierównowaga stron – w ocenie kredytobiorców, bank jako instytucja silniejsza niejako „narzucał” konsumentowi korzystanie ze wskaźnika, na który konsument nie miał wpływu, a który istotnie kształtuje koszt kredytu.
- Niewystarczające informowanie o ryzyku – kredytobiorcy zarzucają, że w wielu wypadkach banki nie wyjaśniały wprost, czym jest wskaźnik WIBOR, kto i w oparciu o jakie czynniki wskaźnik ten ustala, a także jaka jest zmienność tego wskaźnika, a w konsekwencji jak duży wpływ na wysokość raty może mieć zmiana stawki referencyjnej oraz w jakich wypadkach może się to wydarzyć.
Potencjalnie abuzywne postanowienia – gdyby zarzuty kredytobiorców wobec umów kredytów opartych o WIBOR znalazły akceptację sądów, niektóre zapisy umów „wiborowych” mogą zostać uznane za niedozwolone klauzule umowne, zwłaszcza jeśli nie zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem.
Warto zaznaczyć, że te potencjalne nieprawidłowości, nie dotyczą wszystkich kredytów w taki sam sposób. Każda umowa powinna być analizowana indywidualnie, z uwzględnieniem jej treści oraz okoliczności jej zawarcia.
Kierunki zmian i aktualna sytuacja prawna
Od 2022 r. banki stopniowo zaczęły rezygnować ze stosowania wskaźnika WIBOR. W domyśle ma go całkowicie zastąpić wskaźnik WIRON, który ma być bardziej przejrzysty i lepiej odzwierciedlać rzeczywiste koszty kredytu. Jednak w przypadku kredytów już zawartych problem nadal istnieje. Zarówno w zakresie obowiązującego konsumenta oprocentowania kredytu, jak i ewentualnych roszczeń wobec banków.
W polskich sądach pojawiają się pierwsze sprawy, w których kredytobiorcy kwestionują legalność zapisów dotyczących WIBOR. Część postępowań dotyczy usunięcia tego wskaźnika z umowy, co prowadziłoby do pozostawienia jedynie marży banku jako oprocentowania kredytu lub do usunięcia z umowy klauzuli zmiennego oprocentowania jako całości. Inne sprawy zmierzają do unieważnienia całej umowy, analogicznie jak w sprawach frankowych. Więcej o tym jak usunąć WIBOR z umowy kredytu pisaliśmy w poprzednim wpisie na blogu.
Obecnie nie można jednoznacznie przesądzić, jak będą się kształtować orzeczenia sądów w przyszłości. Każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie, a orzecznictwo dopiero się kształtuje.
Co może zrobić kredytobiorca?
Osoby, które spłacają kredyt hipoteczny ze zmiennym oprocentowaniem opartym na WIBOR, mogą rozważyć następujące kroki:
- Analiza umowy kredytowej – warto sprawdzić z pomocą profesjonalnego prawnika, jakie dokładnie zapisy znajdują się w umowie, w tym jak opisano sposób ustalania oprocentowania.
- Zebranie dokumentacji – istotne są wszelkie materiały przekazane przez bank przy podpisywaniu umowy, w tym symulacje, formularze informacyjne, regulaminy.
- Konsultacja prawna – pomoc doświadczonego prawnika specjalizującego się w prawie bankowym pozwala na ocenę, czy w danej umowie występują postanowienia, które można skutecznie zakwestionować.
- Ocena opłacalności działania – podjęcie sporu z bankiem wymaga rozważenia kosztów, ryzyk i potencjalnych korzyści. W niektórych przypadkach możliwe jest również zawarcie ugody z bankiem. Ważnym jest również, aby przed wszczęciem sporu sądowego wybrać dobrą i doświadczoną kancelarię prawną. O tym czym się kierować przy wyborze kancelarii w sprawach wiborowych pisaliśmy tutaj.
Jeśli chciałbyś sprawdzić swoją umowę kredytową, zapraszamy do bezpłatnej analizy. Skontaktuj się z nami mailowo: kancelaria@adwokat-lukaszewski.pl lub pod numerem: +48 780 119 390.
Podsumowanie
Problemy związane z kredytami opartymi o WIBOR mogą dotyczyć znacznej części kredytobiorców posiadających kredyty udzielone w złotych polskich. Warto mieć świadomość, że istnieją instrumenty prawne pozwalające na zakwestionowanie niektórych zapisów umów, zwłaszcza jeśli naruszają one interes konsumenta. Jednak każda sprawa wymaga indywidualnej oceny – zarówno pod kątem prawnym, jak i finansowym.
Jeśli masz wątpliwości co do swojej umowy kredytowej lub chcesz dowiedzieć się więcej – warto skorzystać z pomocy specjalisty.