Zgoda pacjenta na zabieg to jeden z kluczowych elementów prawnych w relacji lekarz-pacjent. Niezależnie od tego, czy mówimy o drobnych procedurach, czy o skomplikowanych operacjach, brak prawidłowo uzyskanej zgody może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest świadoma zgoda pacjenta, kiedy jest wymagana i jak prawidłowo ją dokumentować.
Wymogi dotyczące zgody Pacjenta na zabieg, mają co do zasady uniwersalny charakter. Niezależnie od tego czy jest to zgoda na zabieg stomatologiczny czy zabieg z zakresu medycyny estetycznej, informacje które znajdziesz poniżej będą przydatne.
Zgoda pacjenta to oświadczenie woli, w którym pacjent wyraża zgodę na przeprowadzenie określonej procedury medycznej. Wymaga ona, aby pacjent otrzymał pełne informacje o zabiegu, jego możliwych skutkach oraz dostępnych alternatywach.
Podstawy prawne:
Wymóg poinformowania pacjenta wynika z art. 9 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
Zgoda pacjenta jest regulowana przez art. 32 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, który określa, że lekarz może podjąć interwencję medyczną tylko po uzyskaniu zgody pacjenta.
Obecnie, omawiając problem „zgód pacjenta”, najwięcej uwagi poświęca się kwestii możliwości udzielenia jej rysikiem na tablecie. Osobiście nie jestem fanem tej metody, jednak nie będę jej tutaj torpedował. Problem „formy” udzielenia zgody na zabieg wymaga pewnego wyjaśnienia. Warto zwrócić uwagę na to, że elektroniczna zgoda pacjenta, np. podpisana rysikiem na tablecie, budzi pewne wątpliwości prawne.
Choć nowoczesne rozwiązania technologiczne ułatwiają przechowywanie i archiwizację dokumentacji, pojawiają się pytania dotyczące jej autentyczności oraz skuteczności dowodowej w razie ewentualnych sporów. Przepisy prawa nie zawsze nadążają za rozwojem technologii, co powoduje różne interpretacje i podejście do tej formy zgody pacjenta na zabieg w praktyce.
Zgoda pacjenta na zabieg może przybierać różne formy, w zależności od charakteru procedury oraz poziomu ryzyka. Prawo dopuszcza kilka sposobów jej udzielenia, a wybór odpowiedniej formy ma kluczowe znaczenie dla legalności interwencji medycznej. Poniżej przedstawiamy główne rodzaje formy zgody pacjenta.
W praktyce występująca najczęściej. Zazwyczaj jest stosowana w przypadku mniej inwazyjnych procedur (np. badania fizykalne, pobranie krwi). Pamiętajmy jednak, że także taka zgoda powinna być udokumentowana w dokumentacji medycznej.
Dotyczy sytuacji, gdy pacjent swoim zachowaniem wyraża zgodę na przeprowadzenie procedury, np. swobodnie podaje rękę do pobrania krwi lub współpracuje podczas badania. W takich przypadkach brak sprzeciwu i aktywne uczestnictwo mogą być interpretowane jako zgoda dorozumiana.
Wymagana przy poważniejszych zabiegach, szczególnie tych związanych z ryzykiem dla życia i zdrowia pacjenta (np. operacje, zabiegi diagnostyczne z kontrastem).
Ciekawostka: brak pisemnej zgody, nie musi oznaczać, że nie została ona udzielona. Nawet gdy przepisy wymagają pisemnej zgody na zabieg, Pacjent może wyrazić ją ustnie i będzie ona skuteczna.
Aby zgoda była zgodna z prawem, musi spełniać kilka warunków:
✔ Być należycie uświadomiona
Pacjent powinien otrzymać pełne, rzetelne i zrozumiałe informacje o ryzykach, możliwych powikłaniach oraz dostępnych alternatywach leczenia. Nie wystarczy jedynie formalne przedstawienie faktów – pacjent musi rzeczywiście rozumieć konsekwencje swojej decyzji.
✔ Być dobrowolna
Nie może być wymuszona przez lekarza ani osoby trzecie.
✔ Być udzielona przez osobę mającą zdolność do czynności prawnych
Osoby niepełnoletnie i ubezwłasnowolnione muszą mieć zgodę przedstawiciela ustawowego.
Prawidłowa dokumentacja zgody pacjenta to istotny element, który chroni zarówno lekarza, jak i pacjenta w razie ewentualnego sporu. Każdy przypadek wymaga rzetelnego podejścia i odpowiedniego udokumentowania procesu uzyskiwania zgody.
📌 Forma zgody – W przypadku poważniejszych procedur powinna być uzyskana zgoda pisemna, zawierająca szczegóły dotyczące zabiegu oraz podpis pacjenta.
📌 Zakres informacji – Pacjent musi być poinformowany o wszystkich aspektach leczenia, w tym korzyściach, ryzykach, alternatywach i możliwych skutkach ubocznych.
📌 Zrozumienie zgody – Warto upewnić się, że pacjent rzeczywiście rozumie, na co się zgadza. Dobrą praktyką jest zadawanie pytań weryfikujących jego wiedzę o procedurze.
📌 Dokumentacja medyczna – Należy odnotować w historii choroby fakt udzielenia zgody, sposób poinformowania pacjenta oraz ewentualne dodatkowe wyjaśnienia.
Warto pamiętać, że w razie sporu to lekarz ma obowiązek udowodnić, że doszło do wyrażenia zgody przez Pacjenta.
Zgoda pacjenta nie jest jedynie formalnością – to podstawowy wymóg udzielenia jakiegokolwiek świadczenia zdrowotnego. Brak należycie uświadomionej zgody oznacza, że pacjent nie wyraził zgody na zabieg.
🔴 Odpowiedzialność cywilna
Pacjent może żądać odszkodowania za naruszenie swoich praw, w tym kosztów leczenia powikłań, nawet jeśli były one normalnym ryzykiem związanym z daną procedurą. Jeśli zgoda nie została udzielona lub nie była należycie uświadomiona, lekarz odpowiada za wszystkie konsekwencje zabiegu – również za takie powikłania, które zwykle są uznawane za naturalne ryzyko zabiegu. W efekcie pacjent może skutecznie domagać się pokrycia poniesionych strat finansowych, kosztów leczenia oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i naruszenie praw pacjenta.
🔴 Odpowiedzialność karna
Wykonanie zabiegu bez zgody pacjenta może skutkować odpowiedzialnością karną na podstawie art. 192 Kodeksu karnego. Grozi to karą grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności.
🔴 Odpowiedzialność zawodowa
Nieprzestrzeganie zasad wykonywania zawodu oraz zasad etyki lekarskiej może skutkować odpowiedzialnością zawodową lekarza, obejmującą takie konsekwencje jak upomnienie, nagana, zawieszenie lub nawet całkowite pozbawienie prawa wykonywania zawodu przez izbę lekarską.
Prawidłowa zgoda pacjenta na zabieg to fundament relacji lekarz-pacjent. Jest nie tylko wymogiem prawnym, ale także ochroną dla lekarza w razie ewentualnych roszczeń ze strony pacjenta. Dokumentowanie zgody i pełne informowanie pacjenta to klucz do minimalizacji ryzyka prawnego.
➡ Jeśli jesteś lekarzem i chcesz mieć pewność, że Twoja praktyka medyczna jest zgodna z przepisami, skontaktuj się z nami! Możemy pomóc w analizie dokumentacji medycznej oraz doradzić w kwestiach prawnych.
Sankcja kredytu darmowego to narzędzie, które pozwala konsumentom odzyskać nadpłacone pieniądze i uniknąć dodatkowych kosztów kredytu. Jakie banki obejmuje i jak z niej skorzystać? Sprawdź, czy Twoja umowa kwalifikuje się do SKD i dowiedz się, ile możesz odzyskać.
Masz pytania? Napisz do mnie, chętnie udzielę Ci wszelkich informacji.
