Ostatnie miesiące, w tym zakwestionowanie przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskaźnika IRPH będącego hiszpańskim odpowiednikiem WIBOR-u, sprawiło, że coraz więcej polskich kredytobiorców zastanawia się nad możliwością usunięcia WIBOR-u z umowy kredytu hipotecznego. W tym artykule przyjrzymy się temu, w jaki sposób można zakwestionować klauzulę WIBOR zawartą w umowie oraz jakie środki prawne posiadają w swoim arsenale kredytobiorcy.
Czym jest wskaźnik WIBOR i jak go zakwestionować?
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to wskaźnik referencyjny stosowany przez banki. Ustalany jest on na podstawie deklaracji banków co do wzajemnego oprocentowania pożyczek międzybankowych. WIBOR jest popularnym wskaźnikiem indeksacji kredytów konsumenckich. Jego wysokość ma bezpośredni wpływ na wysokość rat kredytowych, a dynamiczne wzrosty w ostatnich latach, pokazały kredytobiorcom jak zmienna może być wysokość raty ich kredytu.
Z uwagi na fakt, że wskaźnik WIBOR ustalany jest przez Banki w oparciu o ich deklaracje, podnosi się, jego szacunkowy czy też hipotetyczny charakter, co budzi wątpliwości odnośnie jego przejrzystości i wiarygodności.
Dodatkowo, WIBOR podlega znacznym wahaniom w zależności od sytuacji na rynku finansowym. Wzrost stóp procentowych przekłada się na jego wzrost, co bezpośrednio wpływa na raty kredytów, powodując ich drastyczne podwyżki. Wskazuje się przy tym, że beneficjentem tych zmian jest zazwyczaj bank, rzadko kiedy konsument.
Odpowiadając na często zadawane pytanie – jak usunąć WIBOR z umowy kredytu – poniżej przedstawiamy całą procedurę krok po kroku.
Analiza umowy kredytowej
Zakwestionowanie klauzuli WIBOR w umowie kredytu, a finalnie usunięcie WIBOR-u z umowy, wymaga od kredytobiorcy podjęcia kilku kroków. Pierwszym z nich jest dokładna, kompleksowa analiza umowy kredytu i zawartej w niej klauzuli zmiennego oprocentowania opartego o WIBOR. Najważniejsze jest zweryfikowanie sposobu w jaki została skonstruowana klauzula zmiennego oprocentowania z odwołaniem do WIBOR. Dla oceny zasadności kwestionowania WIBOR-u istotne jest ustalenia czy umowa kredytu zawiera wszystkie niezbędne z perspektywy konsumenta informacje o wskaźniku WIBOR oraz jego roli w umowie.
Usunięcie WIBOR-u z umowy
Usunięcie WIBOR-u z umowy może nastąpić na dwa sposoby:
a. Na drodze pozasądowej – w drodze renegocjacji warunków umowy z bankiem,
b. Na drodze sądowej – w ramach pozwu o uznanie klauzuli WIBOR za abuzywną lub o ustalenie nieważności całej umowy.
a. Negocjacje z bankiem
Istnieje szansa, aby problem WIBOR-u rozwiązać polubownie, czyli „bez sądu”. Nie ma przeszkód, aby zakwestionować wskaźnik WIBOR, a następnie dojść z bankiem do porozumienia odnośnie jego wyeliminowania z umowy kredytu. Można to osiągnąć np. składając wniosek do banku o aneks do umowy wyłączający WIBOR. Obecnie banki rzadko godzą się na takie zmiany bez presji prawnej.
Warto mimo tego podjąć próbę – profesjonalnie przygotowane pismo wzywające bank do podjęcia rozmów ugodowych, wskazujące przy tym na możliwe ryzyka prawne po stronie banku, może otworzyć drogę do negocjacji.
b. Proces sądowy
Jeżeli kredytobiorca i bank nie dojdą do porozumienia w kwestii usunięcia WIBOR-u z umowy kredytowej, chcąc usunąć WIBOR z umowy kredytu należy skierować sprawę do sądu.
W postępowaniu o wyeliminowanie wskaźnika WIBOR z umowy, sąd bada m.in:
• czy postanowienie dotyczące WIBOR-u zostało indywidualnie uzgodnione,
• charakter i treść zapisów umownych dotyczących WIBOR-u
• czy konsument został należycie poinformowany o ryzykach związanych z zastosowaniem zmiennego oprocentowania,
• czy zapisy dotyczące klauzuli zmiennego oprocentowania, nie naruszają zasad współżycia społecznego lub dobrych obyczajów.
W razie uznania klauzuli za abuzywną, sąd usuwa ją z umowy i ocenia, czy umowa może obowiązywać dalej. Czasem eliminacja WIBOR-u z umowy, oznacza pozostawienie samej marży banku jako wartości oprocentowania, co także znacząco obniża raty kredytu.
Unieważnienie umowy
Uznając, że WIBOR jest kluczowym elementem umowy i jego usunięcie czyni ją niemożliwą do wykonania – sąd może uznać umowę za nieważną w całości. Taki wyrok prowadzi do konieczności wzajemnego rozliczenia stron: bank zwraca wszystkie otrzymane raty kapitałowo-odsetkowe, a kredytobiorca oddaje jedynie pożyczony kapitał.
Unieważnienie umowy to rozwiązanie dalej idące niż samo usunięcie oprocentowania , ale w części przypadków bardziej opłacalne niż „odwiborowanie” umowy.
Jak wybrać kancelarię?
Skuteczność w sprawach o WIBOR zależy w dużej mierze od merytorycznego przygotowania do sprawy, w szczególności napisania skutecznego pozwu. Kredytobiorca może oczywiście reprezentować się samodzielnie, natomiast wielu poszukuje pomocy prawnej, w tej skomplikowanej materii. W takim wypadku należyte przygotowanie sprawy, zależy także od doświadczenia pełnomocnika prowadzącego sprawę.
Wybierając kancelarię warto pamiętać o czterech radach:
• sprawdź, czy dana kancelaria specjalizuje się w sporach z bankami. Tutaj pewną podpowiedzią może być np. zakładka blogowa na stronie kancelarii. Sprawdź czy dana kancelaria dzieli się wiedzą z zakresu sporów z bankami;
• zapytaj o konkretne doświadczenie i sukcesy w sprawach dotyczących ochrony praw konsumentów. Istotne może być np. to czy dana kancelaria prowadziła przeciwko bankom procesy „frankowe”;
• upewnij się, że umowa z kancelarią jest przejrzysta – zwłaszcza w zakresie wynagrodzenia za sukces (tzw. success fee);
• sprawdź, czy kancelaria zapewnia indywidulane podejście i pomoc dostosowaną do Twoich potrzeb. Pamiętaj, że to jest proces o Twoje prawa, ważne żebyś czuł się wysłuchany i w bezpieczny sposób przeprowadzony przez postępowanie.
Dobrze prowadzona sprawa może przynieść realne korzyści finansowe, ale wymaga profesjonalnego podejścia i znajomości orzecznictwa.
Podsumowanie
Usunięcie WIBOR-u z umowy kredytowej to realna możliwość, która zyskuje na popularności wśród kredytobiorców. Może oznaczać istotne obniżenie rat kredytowych lub nawet unieważnienie umowy. Kluczem do sukcesu jest jednak rzetelna analiza prawna umowy i odpowiednia strategia procesowa. Warto wiedzieć, że kredytobiorcy nie są bezbronni wobec instytucji finansowych – prawo stoi po stronie konsumenta.