Prawo Karne

Prawa osoby zatrzymanej – najważniejsze informacje

Często słyszymy o zatrzymaniu dokonanym przez Policję. Najczęściej medialne doniesienia dotyczą osób znanych lub zatrzymań w ramach większej akcji Policji. Jednak zatrzymanie jest instytucją pojawiającą się także w wielu „zwyczajnych” postępowaniach karnych.

Czytając dalej dowiesz się o tym jakie są podstawy zatrzymania, jak długo może ono trwać, oraz jakie prawa ma osoba zatrzymana. 

Kiedy można zostać zatrzymanym przez Policję?

Zatrzymanie przez Policję skutkuje pozbawieniem wolności (czasami tylko na kilka godzin, ale jednak), z tej przyczyny wprowadzono pewne ograniczenia, słowem nie każdego można zatrzymać.

Przede wszystkim zatrzymać można wyłącznie osobę podejrzaną (nie mylić z podejrzanym) a zatem osobę podejrzewaną o popełnienia przestępstwa, której jednak nie przedstawiono jeszcze zarzutów (wówczas „awansuje” na podejrzanego).

Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną kiedy istnieje obawa, że (pozostając na wolności) może ona uciec, ukryć się lub zacierać ślady. Ekwiwalentem tej obawy jest sytuacja kiedy nie można ustalić tożsamości tej osoby.

Inną podstawą zatrzymania jest uzasadnione przypuszczenie, że doszło do przemocy domowej połączone z obawą, że dojdzie do niej powtórnie.

Jakie prawa ma osoba zatrzymana?

Osoba zatrzymana ma prawo do uzyskania informacji o tym dlaczego została zatrzymana. Zatrzymany powinien zostać również pouczony, o tym jakie są jego prawa w związku z zatrzymaniem. Najczęściej następuje to poprzez wręczenie wyciągu z przepisów kodeksu. Ocenę zrozumiałości takiej formy pouczenia zostawiam już czytelnikowi. Zatrzymany może również złożyć swoje oświadczenie w sprawie, które zostanie wpisane do protokołu zatrzymania, ma także prawo zachować milczenie (tak, wszystko co powie zatrzymany może zostać użyte przeciwko niemu).

Najbardziej istotnym z uprawnień zatrzymanego jest prawo do kontaktu z adwokatem. W praktyce oznacza to udostępnienie telefonu aby zadzwonić do adwokata w obecności funkcjonariusza. Niezwykle trudno skorzystać z tego prawa jeżeli zatrzymany nie zna numeru do adwokata na pamięć, a nie udostępnia się zatrzymanemu jego telefonu. Kiedy obrońca dotrze na miejsce możliwa jest rozmowa z zatrzymanym, chyba że zatrzymujący zastrzeże, że będzie przy niej obecny, co może uczynić w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami.

Zatrzymany ma także prawo do tego aby o zatrzymaniu poinformować wskazaną przez siebie osobę. W praktyce jest to jeden z najbardziej dostępnych sposobów nawiązania przez zatrzymanego kontaktu z obrońcą. Warto pamiętać, że dla osoby pozbawionej wolności (także w ramach zatrzymania), obrońcę może ustanowić również inna osoba np. partnerka, mama, brat, a nawet kolega.

Jeżeli zatrzymany nie rozumie języka polskiego, w czynnościach z zatrzymanym może uczestniczyć tłumacz. Udział tłumacza jest dla zatrzymanego bezpłatny.  Zatrzymany niebędący obywatelem polskim ma także prawo do kontaktu z właściwym urzędem konsularnym.  

Zatrzymany może także domagać się zbadania przez sąd zasadności, legalności i prawidłowości jego zatrzymania, w tym celu może wnieść zażalenie na zatrzymanie. Jeżeli zostanie ono uwzględnione, należy niezwłocznie zwolnić zatrzymanego.